Coronavirus: Biyemeje kubona ‘dose’ miliyoni z’urukingo rwayo mu kwa cyenda

Abahanga muri siyansi bo muri kaminuza ya Oxford mu Bwongereza batangaje ko bagomba kuzaba barabonye nibura ’dose’ (ingano runaka) miliyoni y’urukingo rwa coronavirus mu kwezi kwa cyenda uyu mwaka.

Leta y’Ubwongereza, ari nayo iri gutera inkunga uyu mushinga, ivuga ko idashobora gushyiraho itariki yo kuba uru rukingo rwabonetse.

Mu cyumweru gitaha biteganyijwe ko abarwayi ba mbere b’iki cyorezo bakorerwaho igeragezwa ry’uru rukingo n’abo bashakashatsi.

Gusa, haracyari kare kwemeza niba uru rukingo ruzaba rukora neza kandi nta bibazo ruteje ubuzima.

Inzobere nyinshi zivuga ko byafata amezi hagati ya 12 na 18 kugera ku rukingo no gukora ingano yarwo nyinshi.

Urukingo rwa coronavirus ni iki ?

Inkingo zitoza ubwirinzi bw’umubiri w’umuntu kurwana n’indwara, nka Covid-19.

Mu gihe abantu benshi baba badashobora kurwara coronavirus, ntabwo yashobora gukwirakwira nk’uko bimeze ubu, n’abantu ntibakongera kubuzwa kwegerana.

Amatsinda y’abahanga agera nibura kuri 80 ku isi, harimo na kompanyi nini z’imiti, ari gushakisha uko yagera kuri uru rukingo ndetse amwe yatangiye kurugerageza ku bantu.

Ubu bushakashatsi buri gukorwa ku muvuduko udasanzwe - imirimo ubundi ikorwa mu myaka barareba uko yafata amezi.

Oxford bageze kuk i?

Itsinda ryo kuri iyi kaminuza rimaze igihe ryitegura icyorezo n’ubundi kimeze nka Covid-19 na mbere y’uko kibaho.

Bari baramaze gukora virus ifata inyamaswa za chimpanzee yaherwaho hakorwa urukingo rushya. Ubu virus bayihuje na coronavirus nshya (Covid-19).

Ibyavuyemo, ku bw’amahirwe, ni virusi ishobora gutoza ubwirinzi bw’umubiri kurwana na Covid-19.

Ikibazo gikomeye ubu ni; ese uru rukiko rugiye mu igeragezwa ruzakora neza?

Prof Sarah Gilbert, uyoboye itsinda ry’ubu bushakashatsi avuga ko ku gipimo cya 80% yizeye ko ruzakora neza.

Ati: "Njyewe niko mbibona, kuko nakoze iri koranabuhanga kenshi, kandi nakoze ku igeregeza ry’urukingo rwa Mers (ubundi bwoko bwa coronavirus) nabonye icyo bitanga.

"N’ubu, ndatekereza ko hari amahirwe menshi ko ruzakora".

Ruzaboneka ryari?

Iri tsinda rigeze ku migambi yo gutunganya ingano nyinshi y’uru rukingo, ndetse na mbere y’uko bemeza ko rukora.

Prof Adrian Hill wo muri iri tsinda ati: "Intego ubu ni ukuba twabonye ’dose’ miliyoni kugeza nibura mukwa cyenda, mu gihe tumaze kumenya ko rukora neza".

Adrian avuga ko biboneka neza ko isi izaba ikeneye ’dose’ zibarirwa muri miliyoni amagana kugira ngo iki cyorezo gicike.

Agereranya ’dose’ miliyoni imwe nk’intego idahambaye cyane kandi ko urukingo ariyo nzira ikwiye yo gucika kw’iki cyorezo.

Tuzamenya ibisubizo ryari?

Aba bashakashatsi bavuga ko mu mezi macye ari imbere bazamenya niba urukingo rwabo rukora neza.

Gusa, mu gihe abarwayi b’iki cyorezo bari kugabanuka kubera ingamba zikomeye zafashwe bishobora kuba intambamyi yo kumenya niba urukingo rukora neza.

Ubu baribaza niba bishobora kuba ngombwa ko hari abandu bazanduzwa Covid-19 ku bushake kugira ngo haboneke igisubizo vuba.

Leta y’Ubwongereza yashyizeho itsinda ryihariye ryo gufasha kwihutisha kugera ku rukingo rwa Covid-19 no gukora ingano nyinshi yarwo.

Ushinzwe ubushabitsi (business) muri guverinoma y’Ubwongereza avuga ko leta iri gufasha abo bahanga ngo bongere amahirwe yo kubigeraho mu buryo bushoboka.

Sir Patrick Vallance uyoboye iryo tsinda rya leta, avuga ko abantu bakwiye kumenya ko buri mushinga wose w’urukingo utaba ufite amahirwe menshi yo kurugeraho.

Ati: "Nubwo buri wese mu barukora aba afite ikizere, ntabwo uba uzi neza ko ubonye urukingo rugiye gukora".

BBC

IZINDI NKURU
Ibitekerezo(0)
Tanga Igitekerezo